Mark Geffriaud — tweeduizend vijftien

Een stem komt tot iemand in het donker. Stel het je voor.

Dit zijn de eerste woorden van Company (1977-1979), een korte roman van Samuel Beckett. Met tweeduizend vijftien herinterpreteert kunstenaar Mark Geffriaud (FR, 1977) bepaalde formele en verhalende kenmerken van deze tekst – de anonieme stem die spreekt in de tweede persoon; de afgesloten, bijna metafysische ruimte waar het verhaal zich ontvouwt – en voert deze door in zijn eigen onderzoek naar het fenomeen van tijd in cinema.

Terwijl de literaire auteur in het schrijven probleemloos kan bewegen tussen verschillende tijden en ruimtes, is de montage of cut in cinema altijd een compromisloos middel dat nooit onopgemerkt passeert. Zoals het omslaan van een pagina, het knipperen van onze ogen, of de rotatie van een draaideur - hier door Geffriaud geïnstalleerd als vernieuwde entree van de tentoonstellingszaal -, is de cinematografische cut een mechanisch gebaar dat de loop van een verhaal, de ontsluiting van een ruimte, of het binnenvallen van een straal licht, verstoort of omleidt.

Geffriaud laat meerdere videoprojecties zien, beelden die hij opnam tijdens zijn recente reis in Zuid-Amerika. In de Atacama woestijn in Chili, op de top van de Armazones berg, bezocht hij de bouwplaats van wat de grootste telescoop ter wereld gaat worden. Van hieruit hopen astrofysici terug in de tijd te reizen en de geboorte van de eerste sterrenstelsels waar te nemen. Op het strand van het Titicaca meer, gelegen tussen Peru en Bolivia, zag de kunstenaar grote bouwstenen die daar meer dan duizend jaar geleden om onbekende redenen zijn achtergelaten. De verschillende theoriën over het gebouw waarvoor ze bedoeld waren zijn speculaties over het verleden, projecties van een toekomst die altijd fictief zal blijven.

Tussen deze twee onderzoekslocaties ligt het land van de Aymara, het enige volk op aarde dat een omgekeerd concept van tijd heeft: het verleden ligt voor ons, de toekomst achter ons. Deze omkering van de tijd wordt ook tastbaar in de tentoonstelling. De videoprojecties worden onderbroken door automatische sluiters, en de voice-over die te horen is loopt onafhankelijk van de projecties door, met onverwachte raakvlakken tussen beeld en tekst als resultaat.

Op de verduisterde ramen van de zaal is een stippellijn uitgesneden, een vormelijke verwijzing naar de kleine gaatjes die langs de zijkanten van filmstrips lopen. De uitgesneden cirkels zijn drie millimeter groot, net als de gemiddelde menselijke pupil, tevens het orgaan waarmee we beeld en tekst ontcijferen. De technische beschrijving van de tentoongestelde werken (te lezen als uitsnede op het zijraam) en de stippellijn laten toe dat daglicht en de blikken van voorbijgangers de ruimte binnenvallen.

Para | Fictions

tweeduizend vijftien is onderdeel van Para | Fictions, een serie die ontsproot uit de bijzondere overeenkomsten tussen literatuur en beeldende kunst in de hedendaagse cultuur. Als zowel kunst als literatuur vormen van denken zijn, wat ontstaat of gaat verloren in kruisbestuivingen, vertalingen en interactie tussen de twee?

Dergelijke vragen staan centraal in een reeks van voortdurend onderzoek op de begane grond via het werk van tien kunstenaars; Daniel Dewar & Grégory Gicque, Calla Henkel & Max Pitegoff, Mark Geffriaud, Laure Prouvost, Oscar Santillan, Dineo Seshee Bopape, Lucy Skaer en Rayyane Tabet. Elk project gaat uit van een andere artistieke methodologie, die volgt uit een combinatie van de visuele interesses en literaire achtergrond van elke kunstenaar, om te onderzoeken hoe levensvatbaar het is ‘referentie’ als ‘vorm’, en ‘vertaling’ als ‘co-auteurschap’ te zien.