My Oma: Show and Tell

De kunstenaarsgesprekken, lezingen en performances vinden plaats geïnspireerd door persoonlijke verhalen van grootmoeders, maar ook door ideeën, objecten of tradities die zij van hun grootmoeder hebben geërfd of generaties lang hebben doorgegeven.

Vrijdag 8 december, 17 – 21 uur

17 uur
Laure Prouvost, Here Her Heart Hovers, 2023

GRANDMA, soft feminine.
Hidden but with strong vision,
carries with her the past of the
past of her past,
made of so many experiences
crossing through a century,
almost.
Likes making teapots and tapestry
to tell stories and her point of view
on things,
loved by many.

Het werk van de Franse kunstenaar Laure Prouvost staat bekend om haar meeslepende en mixed-media-installaties die film en installatie op humoristische en eigenzinnige manieren combineren en die ingaan op miscommunicatie en ideeën die verloren gaan in vertaling. Prouvost speelt met taal als een instrument voor de verbeelding en is geïnteresseerd in het door elkaar halen van lineaire verhalen en verwachte associaties tussen woorden, beelden en betekenis. Ze combineert bestaande en gefantaseerde persoonlijke herinneringen met artistieke en literaire referenties om complexe filminstallaties te creëren die het onderscheid tussen fictie en realiteit vertroebelen.

Voor My Oma's Show & Tell gaat Prouvost op zoek naar ideeën over de grootmoeder als zowel echte als ingebeelde sociale matriarch door verhalen van allerlei soorten grootmoeders te verzamelen. De verhalen worden samengebracht en uitgewisseld rond een kampvuur in Kunstinstituut Melly. Met dit werk verlengt de kunstenaar het oeuvre dat ze de afgelopen jaren heeft ontwikkeld rond de figuur van de oma, de nana, de grootmoeder.

18:30 uur
Ola Hassanain, Watching Debris, 2023

Grandmother always told us to watch the cracks.

Watching Debris is het laatste werk in een reeks van installatie, fotografie en onderzoek van de Soedanese kunstenaar Ola Hassanain. Het werk legt een verband tussen de massale modernisering van het agrarische Gezira Scheme in 1920 in Soedan en het uiteenvallen van het huis van de grootmoeder van de kunstenaar dit jaar, als gevolg van scheuren door het leeglopen van de grondwaterspiegel. Het werk reflecteert op de cyclische aard van catastrofes door modernisering en kolonisatie over de hele wereld, en hoe dit indruist tegen de ideeën van vooruitgang. Het werk is een onderbreking in Hassanains voortdurende onderzoek naar vormen en mechanismen van de fysieke en ecologische "leegloop" van de ruimtes waar we wonen, namelijk door verstedelijking en globalisering. Hoe kunnen we onze aanspraak op de "gebouwde vorm" terugnemen om ons te verzetten tegen, of zelfs te rebelleren tegen, deze systemische verwijdering?

In haar presentatie voor My Oma's Show & Tell verwijst het onderzoek van de kunstenaar naar de architectonische vormen voor waterbeheersing via irrigatiekanalen in het Gezira Scheme van Khartoem. Dit werk vangt en onderzoekt de impact van afwijkingen in de waterstroom en sporen die op de kleigrond achterblijven – voornamelijk in het huis van haar grootmoeder dat zich binnen het Scheme bevindt. Het huis heeft op dit moment onherstelbare scheuren door de aangetaste staat van de bodem. In Watching Debris, roept Hassanain door middel van foto's en een live presentatie het huis van haar grootmoeder op als een resonerende plek, in het midden van cyclische patronen van leegloop en evacuatie.

Zaterdag 9 december 2023, 14 – 18 uur

14 uur
Maria Pask met haar dochter Liv Kluiters, haar tweelingzus Helena Maitland en Paul Wilkinson, en volwassene die ze verzorgt, milde vänner/gentle friends, 2023

Mormor’s swear word was “milde vänner” which means “gentle friends”

Maria Pask is een kunstenaar uit Amsterdam die met haar performance- en installatiewerken de kracht van collectieve creativiteit, empowerment en het live moment verbeeldt. Vertrekkend vanuit vrije werkvormen en sociale structuren, bestaat haar werk uit tekeningen, schilderijen, performances en textiel die vaak samenkomen in installaties.

Voor My Oma's Show & Tell wordt Pask vergezeld door haar dochter Liv, haar zus Helena en een volwassene die ze verzorgt, Paul. Tijdens de performance reflecteren ze samen op tradities uit Zweden rondom het voorbereiden op de dood. Deze gewoonte, Dödstädning (in het Nederlands 'het opruimen van de dood') is iets wat Pask's Zweedse grootmoeder, Thora Stork, erg bezighield. Zij wijdde zich met veel enthousiasme aan het nalaten van alles wat ze maar kon, van haar gewaardeerde recepten, kernwaarden en waarschuwende verhalen, tot haar theedoeken en een houten lepel.

Pask raakte vooral geïnteresseerd in hoe, bij gebrek aan financiële rijkdom, het voornaamste bezit van haar grootmoeder werd gevormd door haar dienstbaarheid. Hierdoor geïnspireerd, organiseert de familie samen een fika (een Zweeds concept en een Zweedse gemoedstoestand die verwijst naar het maken van tijd voor vrienden en collega's om een kopje thee, koffie en een hapje te delen). Maria en haar tweelingzus Helena serveren een selectie Zweedse koekjes van hun oma, gebakken door hun moeder Gunilla Pask, terwijl Paul, geïnspireerd door Thora Storks liefde voor spookverhalen, bloederige fragmenten voorleest uit zijn boek The Mosquito Could Not Suck Blood.

14:30 uur
Yoeri Guépin with Fung K. Leung Wong, Gardens, 2023

I find oma in many people.

Yoeri Guépin is beeldend kunstenaar, onderzoeker en gepassioneerd tuinier, gevestigd in Rotterdam. Zijn langlopende projecten zijn gericht op samenwerking, en omvatten experimentele vormen van zorg, werken met belichaamde kennis, verhalen vertellen en ecosystemen in de marge. Hij groeide op in een biologisch-dynamische boerderij en hielp zijn ouders al op jonge leeftijd op het land. Dit leidde tot een interesse in (agri)culturele geschiedenissen. Mevrouw Wong is een medetuinier en expert op het gebied van Chinese kruidengeneeskunde. Nadat ze in de jaren 70 vanuit Shenzhen, China, naar Rotterdam verhuisde, begon ze een tuin in de stad. Hier is ze verder gegaan met het kweken en bewaren van medicinale planten die ze in Shenzhen had gekweekt. Sinds drie jaar deelt ze een tuin met Guépin.

Voor My Oma's Show & Tell zullen Guépin en mevrouw Wong een gesprek voeren over hun gedeelde passie voor tuinieren. Hun uitwisseling zal voor het eerst worden gefaciliteerd door een Kantonese/Nederlandse vertaler. Omdat taalbarrières het moeilijk maken om langere verhalen over te brengen, maar niet het delen van liefde voor tuinieren, is dit de eerste keer dat hun uitwisseling zal worden ondersteund door een vertaler. Door notities te maken in hun gezamenlijke tuin, heeft mevrouw Wong Guépin geleerd over verschillende Chinese geneeskrachtige planten en hun toepassingen, die ze doorgeeft aan de volgende generatie. Het feit dat Guépins grootmoeder ook medicinale planten kweekte, belichaamt de zorgzame relatie tussen grootouders en hun kleinkinderen. Hun gesprek is een weerspiegeling van hun visie op de tuin door de jaren heen en nodigen daarbij de deelnemers uit om de recepten van mevrouw Wong te proberen.

15 uur
Asa Seresin, Your Arms in His Sink, 2023

My grandmother was my grandfather’s cleaner – that is how they met.

Schrijver, onderzoeker en criticus Asa Seresin merkt op dat zijn grootouders uiteindelijk meer gescheiden waren dan dat ze ooit getrouwd waren. Ze ontmoetten elkaar tijdens hun werk; Seresins grootmoeder was de schoonmaker van haar grootvader en als zodanig bestond er al een arbeidscontract voor hun romantische relatie, die nooit uitmondde in een wettelijk huwelijk. Volgens marxistisch-feministische critici van de romantiek verhult een huwelijksrelatie de doorgaans uitbuitende arbeidsrelatie onder een sluier van geheimzinnigheid. Zoals de feministische slogan uit de jaren 70 verkondigde: "Het begint als je in zijn armen zakt en eindigt met jouw armen in zijn gootsteen." Het liefdesverhaal van Seresin's grootouders verliep precies andersom. Het begon met haar armen in zijn gootsteen en eindigde met andere armen in andere gootstenen.

Voor My Oma's Show & Tell presenteert Seresin Your Arms in His Sink. De kunstenaar begint met het verhaal van zijn grootouders en onderzoekt de voortdurende relevantie van de marxistisch-feministische kritiek op romantiek, en tast tegelijkertijd de limieten van die visie af. Huwelijksceremonies omvatten geloften om voor elkaar te zorgen en elkaar te steunen, maar dergelijke beloften zijn tegelijkertijd niet-specifiek en niet afdwingbaar – dat wil zeggen, tot het moment van echtscheiding. Door te kijken vanuit het perspectief van echtscheiding ontstaat een nieuw inzicht waarbij de idealiserende en mystificerende werking van romantische liefde wordt weggenomen. Wat kan er vastgesteld worden over de ethiek van arbeid en liefde als we beginnen met dit aangetaste onderwerp?

15:30 uur
Amanda Moström with Ruby Wroe, Greta and Enid, 2023, met dank aan de kunstenaar.

Mormor and many friends

Amanda Moström is een kunstenaar die woont en werkt tussen Londen, Groot-Brittannië en Ålbo, Zweden. Haar werk concentreert zich op het maken van objecten, fotografie en het creëren van plekken voor interactie. Haar werk heeft een sterke interesse in interdisciplinaire uitwisselingen en gaat op een speelse manier om met familiearchieven.

In dit werk voor My Oma's Show & Tell heeft ze samengewerkt met collega-kunstenaar Ruby Wroe. Het werk bestaat uit een nieuw geschreven tekst en een verzameling citaten van Wroe die rechtstreeks voortkomen uit gesprekken tussen haar en haar grootmoeder Enid. In reactie hierop heeft Moström een zorgvuldige verzameling gemaakt van foto's en handgeschreven brieven uit haar eigen grootmoeders archieven, Greta, met onder andere beeldmateriaal van haar mobiele telefoon. Deze tastbare en performatieve presentatie zoekt naar de unieke relatie die grootmoeders met hun kleinkinderen hebben.

16 uur
Sara Sallam, When Her Lighthouse Was Shining, 2023

Nena also talked to plants. I wonder if, in my walk, I came across a tree that she spoke to in her youth.

Sara Sallam is een Egyptische multidisciplinaire kunstenaar, uitgever en docent die in Nederland woont. Haar praktijk is gebaseerd op onderzoek en omvat fotografie, film, schrijven, het vertellen van gesproken verhalen, archief interventies en het zelf uitgeven van handgemaakte boeken. Haar werk richt zich op het hervertellen van de geschiedenis door het verbeelden van counter-narratives en het verkennen van fictie als manieren om haar oude Egyptische erfgoed terug te eisen en te dekoloniseren.

Voor My Oma's Show & Tell reconstrueert Sallam de jeugd van haar grootmoeder in Port Said, Egypte. Toen haar oma daar opgroeide, was de stad een smeltkroes voor een multinationale gemeenschap die profiteerde van de handel en het toerisme dat voortkwam uit het voorbijvaren van schepen. Sallam herinnert zich dat haar oma haar vertelde over zonsondergangen, kijken in de levendige haven, ijs eten in het Zwitserse restaurant, dansen in casino's en tijd doorbrengen in het strandhuis van de familie. Haar grootmoeder heeft het nooit gehad over de Britse troepen die bij het kanaal gestationeerd waren, de Franse en Italiaanse ingenieurs die de bewoners in speciale wijken opsplitsten en hoe het was om onder de controle van het Franse en Britse koloniale rijk te leven. In haar kunstzinnige lezing van ansichtkaarten van de stad probeert Sallam de overblijfselen van de zogenaamde gouden eeuw van de stad op te graven en tegelijkertijd een beter begrip te krijgen van de jeugd van het meisje dat later haar geliefde grootmoeder zou worden.

16:30 uur
Raimundas Malašauskas, The Dowery, 2023, met dank aan de kunstenaar.

Baba spills the grid.

Raimundas Malašauskas is een curator en schrijver woonachtig en werkzaam in Brussel. Hij heeft een uitgesproken reflectieve benadering van schrijven en cureren, waarbij hij gebruikmaakt van verschillende communicatiemiddelen. Zijn kritische vragen over het tentoonstellingsconcept resulteren vaak in onvoorspelbare, speelse projecten. Voor My Oma's Show & Tell nodigt Malašauskas het publiek uit om tijd door te brengen met de vele dimensies van een linnen doek dat in 1936 door zijn grootmoeder werd geweven. Het doek heeft een ingewikkeld geometrisch raster en werd door de grootmoeder van Malašauskas bewerkt, van het ruwe vlas tot en met het weven van de witte draad.

De presentatie voor My Oma’s Show and Tell bestaat uit drie delen. Het eerste en tweede deel bestaan uit een opgenomen gesprek tussen de moeder van Malašauskas, Aldona, en haar jarenlange vriendin, Zna. Ze starten met de vraag "hoe wordt linnen geproduceerd?" Het gesprek ontwikkelt zich in twee lagen; de ene laag brengt het met de hand vervaardigen van linnen tot leven en de andere laag herinnert aan een jeugd in oorlogstijd, gekenmerkt door herinneringen aan soldaten, plunderingen en de dood. Deze twee werelden kunnen nooit helemaal één verhaal worden, maar bestaan naast elkaar in een dromerige gedeelde werkelijkheid. Malašauskas bekijkt het linnen opnieuw en toont een videoprojectie gemaakt door Ona Julija Lukas Steponaityte.

Zondag 10 december, 14 – 18 uur

14 uur
Melike Kara met Jeannel, Die Straße führt zu dir, 2023

Dêka

Melike Kara is een beeldend kunstenaar die woont en werkt in Keulen. Ze werkt in verschillende media, waaronder schilderkunst, beeldhouwkunst en fotografie. Haar artistieke praktijk draait om thema's als ontheemding, marginalisatie en uitsluiting, met een bijzondere focus op het versterken van de stemmen van degenen die vaak over het hoofd worden gezien en niet worden gehoord. In 2019 presenteerde Kara op de tweede verdieping van Kunstinstituut Melly een solotentoonstelling met nieuw werk dat deels was geïnspireerd op de relatie met haar grootmoeder. Haar grootmoeder emigreerde van Turkije naar Keulen en hield de Koerdische wortels van haar familie levend door mondelinge verhalen, rituelen en slaapliedjes door te geven.

Voor My Oma's Show & Tell keert Kara terug naar bronmateriaal dat centraal stond in haar tentoonstelling hier in Kunstinstituut Melly – een opname van haar grootmoeder die een Koerdisch slaapliedje zingt. Voor deze gelegenheid heeft de kunstenaar haar levenslange vriend en muzikant Jeannel uitgenodigd om een nieuw muziekstuk te creëren op basis van zowel het slaapliedje als de opname ervan door Kara's grootmoeder. Het resultaat is een verkenning van de overeenkomsten tussen twee schijnbaar niet-verwante voorouderlijke lijnen, waarbij de liederen van hun beide grootmoeders in een eigen stuk worden samengebracht. Die Straße führt zu dir [De weg leidt naar jou] is bewust gecreëerd als een vocaal stuk om de stemmen, liederen en verhalen van beide grootmoeders te eren. Het is een eerbetoon aan wat hen verbindt: vrouwelijkheid, zusterschap, veerkracht, kracht, solidariteit, vriendschap en een verlangen naar thuis; eigenschappen die weerspiegeld worden in de band tussen Jeanne en Kara. Het stuk, dat speciaal uit opdracht voor My Oma is gemaakt, zal voor het eerst worden uitgevoerd en wordt vergezeld van een video die door de kunstenaar is gemaakt.

15 uur
Charlie Koolhaas, Harriët Freezerstraat, 2023

I'm looking for my grandmother in every woman.

Charlie Koolhaas gebruikt fotografie, architectuur en teksten “om landschappen te creëren die een verhaal vertellen”, met name in en over de plekken waar zij verblijft en die ze bezoekt. De kunstenaar groeide op in Londen en is nu gevestigd in Rotterdam. Koolhaas is een van de drie Nederlandse kunstenaars die een speciale opdracht kregen om een op fotografie gebaseerd project te realiseren voor My Oma; de andere twee zijn Liedeke Kruk en Stacii Samedin. Voor deze tentoonstelling maakte Koolhaas een reeks werken over haar overleden grootmoeder, Wilhelmina Eybergen, in Nederland beter bekend onder het pseudoniem Harriët Freezer.

Freezer overleed kort voordat Koolhaas werd geboren. Tijdens het afgelopen jaar, verdiepte de kunstenaar zich in het leven en werk, en de carrière en invloed van haar overleden grootmoeder. Tijdens dit proces verzamelde ze nagelaten plakboeken, evenals aanverwante materialen, memorabilia en via interviews verkregen mondelinge geschiedenissen. Daarnaast bezocht Koolhaas door heel Nederland een aantal steden en dorpen waarin een straat is vernoemd naar het pseudoniem van haar grootmoeder. Vanaf de jaren 90 tot nu zijn dat er in totaal zestien. Koolhaas bezocht ze allemaal en maakte foto’s van zestien verschillende vrouwen, één in ieder van de straten.