Hélio Oiticica

Met de tentoonstelling van de in Europa en de Verenigde Staten vrijwel onbekende Braziliaanse kunstenaar Hélio Oiticica (1937-1980) werd het eenzijdige, Europese en Amerikaanse ethnocentrische denken over beeldende kunst ter discussie gesteld.

Het werk van de in 1980 overleden Oiticica was, met uitzondering van een tentoonstelling in 1969 in The Whitechapel Gallery in Londen, nog nooit eerder geëxposeerd in Europa. In samenwerking met de Galerie nationale du Jeu de Paume in Parijs en met steun van de Projeto Hélio Oiticica in Rio de Janeiro (de stichting die in 1981 werd opgericht met het doel het werk van Oiticica te bewaren en bekend te maken), werd deze omissie rechtgezet. Een tentoonstelling van zijn oeuvre in Nederland zou alleen al gerechtvaardigd zijn vanwege het feit dat Oiticica aan het begin van zijn carrière sterk beïnvloed werd door de vorm- en kleur ideeen van Mondriaan en De Stijl. Onze vooroordelen omtrent de ontwikkeling van de niet-Europese hedendaagse kunst werden in de tentoonstelling en in de begeleidende monografie ontzenuwd, omdat duidelijk werd dat bet oeuvre van Oiticica in belangrijke mate gebaseerd is op een sociale en culturele realiteit, die vreemd is aan de heersende kunstinterpretaties.

De tentoonstelling Hélio Oiticica gaf tevens antwoord op vragen omtrent het waarom en de noodzaak van tentoonstellingen: een van de peilers van het beleid van Witte de With. Witte de With wil namelijk een platform zijn voor tentoonstellingen, projecten en publicaties die elders niet gerealiseerd konden of kunnen worden. In het geval van Hélio Oiticica fungeerde Witte de With als een geheugenbank van de hedendaagse kunst. De ideeën van Oiticica waren vooral bijzonder omdat de kunstenaar nooit enig belang heeft gehecht aan aansluiting bij een of andere internationaal erkende stroming of zich inspande voor een echte kunstenaarscarrière.

De internationale aandacht voor het werk van Oiticica heeft eraan bijgedragen dat het Ministerie van Cultuur in Rio de Janeiro de financiële steun gaf aan de Projeto Hélio Oiticica – de organisatie die het oeuvre van de kunstenaar beheert – voor de oprichting van het Centro de Arte Hélio Oiticica, dat in september 1996 haar deuren opende.

De mooie en uitgebreide website Programa Hélio Oiticica is het resultaat van een samenwerking tussen Culturele Itaú en Projeto Hélio Oticica. Deze website, met meer dan 5000 beelden en documenten, maakt het volledige oeuvre van Hélio Oiticia toegankelijk voor het publiek. In het Portugees.