Michel François — Manure, Nettles and Dandelions
zaterdag 7 juni — zondag 27 juli 1997
Sinds juni 1996 werkt Michel François in opdracht van het Praktijkbureau Beeldende Kunstopdrachten van de Mondriaanstichting aan een project in de TBS-kliniek De Kijvelanden te Rotterdam. Het project werd geïnitieerd en gecoördineerd door Suzanne Oxenaar.
In een, door François ontworpen, vitrine tonen de bewoners iets van zichzelf, of iets dat zij speciaal voor de vitrine gemaakt hebben. Opmerkelijk is de nauwe samenwerking tussen François en de bewoners. De vitrine heeft een vaste plaats in de kliniek en vormt zo een wisselend portret van de mensen die er wonen en werken. Naar aanleiding van zijn werkzaamheden in de gesloten inrichting heeft François een project gerealiseerd in de voor het publiek toegankelijke tentoonstellingsruimte van Witte de With.
De “documentatieruimte” is de kern van de tentoonstelling. In deze ruimte heeft François foto’s, dia’s en objecten bijeengebracht waarmee hij de periode waarin hij werkzaam was in de TBS-kliniek documenteert.
De objecten op het muurbrede prikbord vormen een chronologisch verslag: van de officiële opdracht en de voorbereiding tot en met de uiteindelijke objecten, video´s en foto´s die de bewoners individueel of in samenwerking met François voor de vitrine gemaakt hebben. Door middel van dit documentatiemateriaal geeft François een beeld van een plek waar mensen onder strikte regels en normen samenleven.
De geografische aanduiding van de TBS-kliniek op de plattegrond van Rotterdam maakt duidelijk, dat ondanks het gesloten karakter van de instelling, zij niet een geïsoleerd gebied is, maar een deel van een geografische eenheid: de stad. Deze ruimtelijke verbreding plaatst de TBS-kliniek tevens in een maatschappelijke context en laat zien welke plek zij inneemt in onze samenleving.
Door de TBS-kliniek als een niet buiten te sluiten onderdeel van onze samenleving te presenteren, wordt zichtbaar hoe fundamenteel de noties vrijheid en verantwoordelijkheid zijn in onze maatschappij.
Het zijn de delen en het geheel die François interesseren: de stad als geografisch gebied en als conglomeraat van menselijke activiteiten, waarin individuele werelden naast elkaar bestaan en waar de onafhankelijke werkelijkheden tegelijkertijd één werkelijkheid vormen. Deze simultaneïteit van onafhankelijke, individuele handelingen is door François op metaforische wijze verbeeld in de ‘collage’ van beelden en geluiden. Op een kamerbreed tapijt staan kriskras geplaatste televisies waarop François opnames toont die hij in verschillende steden maakte. Al deze mensen zijn verwikkeld in hun dagelijkse bezigheden zonder dat ze van elkaars bestaan op de hoogte zijn.
Door de tegenstellingen die in onze maatschappij bestaan – vrijheid/gevangenschap, individualiteit/samenleving, publieke museale ruimte/gesloten inrichting of gevangenis – te visualiseren doet François een beroep op onze zintuiglijk ervaring en ons interpretatievermogen als middel om een individuele en sociale bewustwording te stimuleren.