Constant — New Babylon

New Babylon bestaat uit verschillende, met elkaar verbonden sectoren, heeft geen vaste afmetingen en is berekend op groei. Deze netvormige, overdekte structuur strekt zich uit over de gehele aarde en verheft zich door middel van pilaren boven het aardoppervlak. Hierdoor blijft dit vrij voor snelverkeer, terwijl het dak ruimte biedt voor wandelpromenades en landingsbanen voor het luchtverkeer. Binnenin de sectoren, die bestaan uit verschillende niveaus, verplaatst de mens zich te voet en met behulp van liften. Klimaat, licht, luchtbehandeling en dergelijke worden kunstmatig geregeld. 24 uur in de sectoren van New Babylonlevert meer ervaringen en extremere contrasten op dan een reis van enkele weken in onze huidige wereld.

In 1956 zegt de Nederlandse kunstenaar Constant Nieuwenhuys (Amsterdam, 1920) (eerder mede-oprichter van Cobra en tussen 1958 en 1960 een belangrijk lid van de Internationale Situationniste) de schilderkunst vaarwel en begint aan een groots architectonisch en urbanistisch project, dat hij New Babylon noemt. Vanaf dat moment werkt hij bijna twintig jaar onafgebroken aan de vormgeving van zijn ideeën, niet alleen in maquettes, tekeningen en grafiek, maar tevens in manifesten, geschriften en lezingen. Met zijn revolutionaire concept verwerft Constant in korte tijd een prominente plaats in de wereld van de alternatieve architectuur en het discours dat hiermee samenhangt.

Met New Babylon reageert Constant op de door hem geconstateerde en noodzakelijk geachte veranderingen in de maatschappij in de vijftiger jaren: de automatisering wordt steeds verder doorgevoerd waardoor de mens in toenemende mate over vrije tijd beschikt en zich steeds gemakkelijker, sneller en verder kan verplaatsen d.m.v. het zich snel ontwikkelende auto- en vliegverkeer.

New Babylon bestaat uit verschillende, met elkaar verbonden sectoren, heeft geen vaste afmetingen en is berekend op groei. Deze netvormige, overdekte structuur strekt zich uit over de gehele aarde en verheft zich door middel van pilaren boven het aardoppervlak. Hierdoor blijft dit vrij voor snelverkeer, terwijl het dak ruimte biedt voor wandelpromenades en landingsbanen voor het luchtverkeer. Binnenin de sectoren, die bestaan uit verschillende niveaus, verplaatst de mens zich te voet en met behulp van liften. Klimaat, licht, luchtbehandeling en dergelijke worden kunstmatig geregeld. 24 uur in de sectoren van New Babylonlevert meer ervaringen en extremere contrasten op dan een reis van enkele weken in onze huidige wereld.

New Babylon, een nieuwe wereld voor een nieuwe maatschappij

Bijzonder is dat Constant – in tegenstelling tot de meeste stedenbouwkundigen – een leefomgeving voor een andere dan de huidige mensheid voorstelt. Constant gaat met New Babylon uit van een alternatieve, volledig geautomatiseerde maatschappij, waarin menselijke productie-arbeid overbodig is geworden. De klassieke pijlers wonen, werken, recreatie en verkeer zijn alle onderworpen aan één thema: creativiteit. Het steeds veranderende uiterlijk van de sectoren van New Babylon wordt bepaald door haar bewoners, de Homo Ludens (de spelende mens). Deze mens zou, vertrouwend op de creatieve kwaliteiten van zichzelf en zijn medemens, een continu reizend en scheppend bestaan leiden. De autonome disciplines in de kunsten – en dus ook Constant?s eigen artistieke loopbaan – gaan op in het spel van het scheppen van het leven zelf.

Constant heeft in New Babylon altijd een realiseerbaar project gezien, wat de discussie op academies voor bouwkunde en beeldende kunst hoog deed oplopen. Dit heeft er o.a. voor gezorgd dat New Babylon nog steeds een plaats inneemt in het kunst- en architectuuronderwijs, zonder dat het project de afgelopen 25 jaar fysiek te zien en te ervaren is geweest.

New Babylon vervulde een pioniersrol binnen het architectonische discours die haar uitwerking heeft op het werk van groepen architekten uit de jaren zestig, zoals Archigram, Archizoom en Superstudio en het latere Office of Metropolitan Architecture.

Constant’s veelvormige impressies van zijn plan New Babylon hebben in vele disciplines onuitwisbare sporen nagelaten, zoals in de verbeelding en taal van architectonische ontwerpen; in de mogelijkheden van de beeldende kunst te dienen als instrument voor vernieuwende, sociale modellen; in discussies rond werk, vrije tijd, mobiliteit en creativiteit; en in de ideeën van bewegingen als Provo.

New Babylon en de hedendaagse cultuur

Met New Babylon loopt Constant vooruit op de huidige discussie over de relatie tussen de architectuur en de virtuele ruimte. Deze discussie – die niet alleen binnen de architectuurwereld speelt – beziet de elektronische ruimte op eenzelfde manier als Constant zich de spontane constructie van vloeiende en veranderlijke situaties in de sectoren van New Babylonvoorstelt.

In tegenstelling tot de tijd waarin Constant New Babylon realiseerde, is vandaag de dag een vluchtige, tijdelijke, mobiele en multi-interpretabele architectuur reeds in aanzet aanwezig. Het is daarom belangrijk om New Babylon opnieuw voor het voetlicht te brengen en zo de mogelijkheden, invloeden en het belang van het project met betrekking tot de hedendaagse praktijk en de recente discussies in de architectuur en stedenbouw te bestuderen en te testen.

De tentoonstelling

Op uitnodiging van Witte de With stelde de toonaangevende architectuurhistoricus Mark Wigley de tentoonstelling samen. De tentoonstelling biedt een volledig overzicht van Constant’s uitwerking van zijn idee New Babylon. Constructies, tekeningen en grafiek die vooruitlopen op New Babylon vormen de inleiding tot een chronologische reis door het project. Zoals Constant zelf zijn project voorstelde tijdens zijn vele lezingen en presentaties, wordt Witte de With door middel van enorme dia-projecties met geluid indrukken gegeven van de mogelijke verschijningsvormen van New Babylon.

In 1969 sluit Constant zijn werkzaamheden aan de maquettes van New Babylon af en keert hij terug naar de schilderkunst. De tentoonstelling in Witte de With wordt afgesloten met een reeks schilderijen en tekeningen uit de periode 1969-74. Deze tonen scènes van het leven in New Babylon, zoals Constant zich dat voorstelt. Hierin fungeren de labyrintische ruimtes van New Babylon als achtergrond voor – deels moeilijk te ontwaren – verbeeldingen van seksuele handelingen, sociaal leven en agressie.

Een speciaal ingerichte ruimte met originele documenten, teksten en foto’s maken (de geschiedenis van) het project verder inzichtelijk.

Catalogus

Bij de tentoonstelling verschijnt de monografie New Babylon – The Hyper-architecture of Desire, met teksten van Mark Wigley, Constant, en Guy Debord. De monografie kwam tot stand in nauwe samenwerking met Constant en bevat een uitgebreid fotografisch overzicht van de ontwikkeling van New Babylon alsook een biografie en bibliografie. De catalogus wordt uitgegeven in samenwerking met Uitgeverij 010, Rotterdam.

Mark Wigley is hoofd theoretische studies aan de Princeton University New Jersey en auteur van de boeken The Architecture of Deconstruction: Derrida's Haunt (1993) en White Walls, Designer Dresses: The Fashioning of Modern Architecture (1995).

Zowel de tentoonstelling als de publicatie worden genereus ondersteund door het Stimuleringsfonds voor Architectuur.