Ahmed Bouanani — I want to possess in this world that which brings joy to the eyes…

Na het collectieve trauma van de koloniale bezetting van Marokko ontwikkelde een voorhoede van kunstenaars culturele praktijken om een nieuwe visie te creëren op het land, gebaseerd op oude tradities die via verhalen verder worden verteld. Filmmaker, dichter en schrijver Ahmed Bouanani (1938 - 2011) was een sleutelfiguur in deze beweging met zijn baanbrekende filmische en poëtische taal die vele generaties na hem zou beïnvloeden.

De dochter van Bouanani, kunstenaar Touda Bouanani, en curator Omar Berrada werkten samen aan de presentatie van werk en materiaal uit zijn omvangrijke archief. De presentatie bij Witte de With biedt gelegenheid voor de vertaling en ondertiteling van zijn korte films in het Engels, een primeur. Het project genereert een grotere distributie van Bouanani’s werk en daarmee de erkenning van de waarde van avant-garde films in Marokko en het hele Maghreb gebied.

Het klimaat waarin Bouanani werkte werd enerzijds gekenmerkt door de censurerende hand van de monarchie, en anderzijds door de afwezigheid van een inheemse filmtraditie. Dit maakte hem zeer bewust van de absolute noodzaak om cinema te gebruiken bij het beschermen en opnieuw tot leven brengen van de vluchtige herinneringen die Marokko verbinden aan het pre-koloniale verleden. Hierin waren zijn opleiding en talent als film-editor cruciaal. Het archief heeft een expliciete aanwezigheid in zijn films en poëzie. Tarfaya en Mémoire 14 zijn bijvoorbeeld twee films die gebruik maken van archiefbeelden, om daarmee de etnografische verwijdering aan te kaarten die kenmerkend was voor de koloniale filmische traditie én die streefden naar een meer genuanceerd zelfbeeld. Tarfaya maakte Bouanani toen hij bij het Marokkaanse Cinema Center werkte als een regionale documentaire, een filmische vorm die door de censuur was toegestaan. Mémoire 14 werd gemaakt door her-montage van filmbeelden die waren geschoten door de Fransen tijdens de verovering en de zogenaamde pacificatie van Marokko.

Het is droevig en ironisch dat Bouanani’s nalatenschap bedreigd wordt, zowel fysiek als cultureel. Zo verwoeste een huisbrand een deel van zijn collectie en trok Bouanani trok zich terug uit het openbare leven, waardoor zijn werk minder erkenning kreeg. Deze presentatie verzet zich tegen dit verdwijnen door distributienetwerken te activeren via vertaling en door het presenteren van archiefstukken die een beeld geven van zijn enorme, levenslange output.

Halakat Nord-Africaines (2014) is een video-installatie die de Marokkaanse kunstenaar Ali Essafi maakte op basis van onderzoek rond het werk van drie radicale Noord-Afrikaanse filmmakers, Azzedine Meddour, Ahmed Bennys, en Ahmed Bouanani. Diverse films van deze makers, die allen actief waren vanaf de jaren zestig, zijn door Essafi gerestaureerd en opnieuw tot leven gewekt. Halaqat verwijst naar de kring van mensen die zich rond een verteller verzamelt op de openbare pleinen van Noord-Afrika. Deze orale traditie bood inspiratie aan de eerste cinema uit de regio, evenals andere moderne verhalende genres. In de films van Meddour, Bennys en Bouanani lopen verhalen en archiefbeelden door elkaar om een beeld te geven van hedendaagse geschiedenis en nieuwe culturele vormen van post-kolonialisatie te bevorderen.